این پژوهش، تأثیر تحول‌آفرین آموزش راهبردهای فراشناختی بر مهارت گفتاری زبان‌آموزان ایرانی پیشرفته انگلیسی به‌عنوان زبان خارجی (EFL)، به‌ویژه کسانی که برای آزمون آیلتس آماده می‌شوند، را از طریق مقایسه با رویکردهای آموزشی متعارف بررسی می‌کند. این راهبردهای فراشناختی که بر اساس "نظریه‌ یادگیری خودتنظیمی" استوار هستند و شامل برنامه‌ریزی (مانند هدف‌گذاری و نقشه‌برداری مفهومی)، نظارت (مانند خودتصحیحی از طریق فهرست‌های وارسی)، و ارزیابی (مانند ارزیابی‌های تأملی) می‌شوند، زبان‌آموزان را توانمند می‌سازند تا فرایندهای شناختی خود را تنظیم کنند و استقلال و شایستگی ارتباطی بیشتری در زمینه‌های پرمخاطره که اضطراب گفتاری در آن‌ها شایع است، مانند زبان‌آموزان ایرانی که تحت تأثیر عوامل فرهنگی همچون جمع‌گرایی و استرس مرتبط با آزمون هستند، پرورش دهند. این پژوهش با به‌کارگیری طرح شبه‌آزمایشی روش‌های ترکیبی، شامل 100 داوطلب ایرانی آیلتس (50 مرد و 50 زن، 18 تا 25 ساله) بود که به‌صورت در دسترس از موسسات زبان انتخاب شدند. شرکت‌کنندگان بر اساس جنسیت و سطح مهارت طبقه‌بندی شدند، سپس به‌طور تصادفی به دو گروه 50 نفره تخصیص یافتند. همسانی اولیه از طریق آزمون سطح‌یابی آکسفورد (OPT) تضمین شد و تفاوت معناداری مشاهده نگردید (t(98)=0.42, p=0.68). گروه آزمایش تحت یک مداخله 8 جلسه‌ای قرار گرفت که در یک دوره 36 جلسه‌ای آیلتس ادغام شده بود و شامل آموزش صریح راهبردهای فراشناختی از طریق درس‌های کوتاه، تمرین راهنمایی‌شده، و ابزارهایی مانند سازمان‌دهنده‌های گرافیکی و برگه‌های تأمل بود. گروه کنترل آموزش سنتی دریافت کردند که بر تمرین‌های تکراری، پاسخ‌های الگو، و تصحیح خطا تأکید داشت. گردآوری داده‌ها شامل ارزیابی‌های گفتاری پیش و پس از مداخله از طریق تکالیف مکالمه‌ای ضبط‌شده صوتی در موضوعات آشنا و جذاب (مانند نوآوری‌های فناوری یا نقش‌های خانوادگی، با یک موضوع در مورد رویدادهای اجتماعی اخیر برای اصالت) بود که بر اساس مقیاس 0 تا 20 اقتباس‌شده از توصیفگرهای آیلتس برای روانی، دقت، و منابع واژگانی نمره‌گذاری شد (پایایی بین‌ارزیاب: ضریب کاپای کوهن=0.85). معیارهای تکمیلی شامل فهرست آگاهی فراشناختی (MAI) برای سطوح آگاهی و مصاحبه‌های یادآوری فوری برای بینش‌های کیفی در مورد فرایندهای خودارزیابی بود. یافته‌ها بهبودهای آماری معناداری را در مهارت‌های گفتاری گروه آزمایش نشان داد، با میانگین افزایش 1.65 نمره در پس‌آزمون (از 6.25 به 7.90، انحراف معیار=0.75-0.85؛ t(49)=11.46, p<0.001، اندازه اثر کوهن d=2.21)، که به‌مراتب از بهبود ناچیز 0.40 نمره‌ای گروه کنترل (از 6.15 به 6.55، انحراف معیار=0.75-0.85؛ t(49)=1.46, p=0.149, d=0.26) فراتر بود. تفاوت‌های پس‌آزمون بین گروهی قابل‌توجه بود (t(98)=9.34, p<0.001, d=1.89)، و تحلیل واریانس اثرات اصلی را در میان مؤلفه‌ها تأیید کرد: روانی (F(1,98)=87.19, p<0.001, η²=0.47)، دقت (F=82.45, p<0.001, η²=0.46)، و منابع واژگانی (F=65.78, p<0.01, η²=0.40). نتایج MAI افزایش در مهارت‌های تنظیمی برای گروه آزمایش را نشان داد (افزایش میانگین=0.45, p<0.01, d=0.59)، در حالی که مضامین کیفی از مصاحبه‌ها افزایش اعتماد در برنامه‌ریزی (78% شرکت‌کنندگان)، تصحیح خطای آنی (65%)، و هماهنگی فرهنگی با تأمل مشارکتی را برجسته کردند. این یافته‌ها برتری آموزشی آموزش فراشناختی نسبت به روش‌های سنتی در زمینه‌های EFL را تأیید می‌کنند و شکاف پژوهشی در آماده‌سازی آیلتس ایرانی را پر می‌کنند. پیامدهای کاربردی شامل توصیه‌هایی برای معلمان جهت اتخاذ «چرخه B-N-A» (برنامه‌ریزی-نظارت-ارزیابی) در کلاس‌ها، برای توسعه‌دهندگان برنامه درسی جهت ادغام ماژول‌های راهبردی در مواد آموزشی، و برای زبان‌آموزان جهت ایجاد خودکارآمدی است. محدودیت‌هایی مانند کوتاهی مدت مداخله و حساسیت احتمالی موضوع، مسیرهایی را برای مطالعات آتی طولی و چندمحله‌ای پیشنهاد می‌کنند. در نهایت، این پژوهش نقش فراشناخت را در پرورش گویندگان مستقل و تاب‌آور، و بهبود پیامدهای ارتباطی در زمینه‌های فرهنگی متنوع تأکید می‌کند.