معناشناسی تاریخی- توصیفی واژه‌ی «أمر» در قرآن کریم

براتی, معصومه; خسروی, کبری; میرزایی الحسینی, سیدمحمود

زبان‌ کاوی کاربردی

دوره 7، شماره 1 - ( زبان کاوی کاربردی (JSAL) 1402 ) جلد 7 شماره 1 صفحات 135-107 | برگشت به فهرست نسخه ها

Mendeley

Zotero

RefWorks

Barati M, khosravi K, Mirzaei Al-Husseini S M. (2024). Historical-Descriptive Semantics of the Term "al-Amr" in the Holy Quran [In Persian]. JSAL. 7(1), 107-135.
URL: http://jsal.ierf.ir/article-1-112-fa.html

براتی معصومه، خسروی کبری، میرزایی الحسینی سیدمحمود. معناشناسی تاریخی- توصیفی واژه‌ی «أمر» در قرآن کریم زبان کاوی کاربردی (JSAL) 1402; 7 (1) :135-107

URL: http://jsal.ierf.ir/article-1-112-fa.html

معناشناسی تاریخی- توصیفی واژه‌ی «أمر» در قرآن کریم

معصومه براتی¹

، کبری خسروی^*

²، سیدمحمود میرزایی الحسینی³

1- کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی ، دانشکده ادبیات علوم انسانی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران
2- استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات علوم انسانی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران ، khosravi.k@lu.ac.ir
3- دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات علوم انسانی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران

چکیده: (279 مشاهده)

دستیابی به معانی دقیق و شناخت واژگان هر متنی در گرو پژوهش در علومِ خاصی چون معناشناسی است. معنیشناسی تاریخی (در زمانی) مطالعه‌ی تغییرات معنی در طول زمان است؛ و به زبان انسان به عنوان یک پدیده‌ی پویا و پیوسته در تغییر مینگرد. این مقاله درصدد بررسی معناشناسی واژهی «أمر» در قرآن می‌باشد که به روش تاریخی- توصیفی انجام شده و بر اساس محور جانشینی و همنشینی موجود میان معانی واژگانی بیان می‌گردد. نتایج بیانگر آن است که معنای اصلی و مرکزی واژهی «امر»، کار و دستور دادن بوده و دیگر معانی شاملِ موضوع، مشاوره و مشورت معانیِ ثانوی این واژه در عصر جاهلی به حساب میآیند. این واژه به عنوان یکی از پرکاربردترین واژگان قرآنی به همراه مشتقاتش 249 بار در قرآن آمده است. این واژه به شکل مفرد، 78 بار تکرار شده است که از این تعداد بیشتر به صورت اسمی ظاهر شده و بیشترین همنشینی را با واژه‌های «الله و رب» دارد. «أمر» از واژگان چند وجهی در قرآن است که 19 وجه معنایی برای آن ذکر شده که در 12 وجه آن، اتفاق رای، وجود دارد که از آن جمله می توان به معانی «دستور و فرمان، پیروزی، عذاب، گناه، قتل، فتح مکه، رستاخیز، وحی، منکر، قول، عیسی بن مریم، قضاء، شأن و حال، غرق شدن، کثرت، مرگ، مشورت، برحذر داشتن و خصب» اشاره کرد. امر در قرآن را میتوان به سه دسته تقسیم کرد: اموری مربوط به خداوند یا انسان یا شیطان؛ که از این تعداد بیشترین نسبت واژهی «أمر» مربوط به خداوند است. اموری که در مورد «اولوا الامر و امر به معروف» است مربوط به انسان و امور مربوط به شیطان با فحشاء و منکر همنشینی داشته است. امر هرگاه به خدا نسبت داده شود به وجود دفعی اشیاء اشاره دارد هرگاه به مخلوق، نسبت داده شود بر وجود تدریجی دلالت داشته و مقید به زمان و مکان است. امر هرگاه با افعال «قُضِیَ، أتی و جاء» همراه باشد به معنای عذاب و عقوبت است و آنگاه که با «وبال» و فعل «ذاق» همراه شود به معنای گناه و کفر آمده است. همراهی امر با تدبیر معنای اراده و مشیت الهی را میرساند و همراهیاش با افعال تنزیل به معنای وحی است. مترادفات امر در قرآن «عَهِدَ و وَصِیَ» بوده که از جهت لازم الاجرا بودن آن امور به جای امر قرار گرفته‌اند.

واژه‌های کلیدی: قرآن کریم، معناشناسی تاریخی، معناشناسی توصیفی، با هم‌آیی واژگان، معناشناسی امر

متن کامل [PDF 725 kb] (33 دریافت)

نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: زبان شناسی اجتماعی
دریافت: 1402/5/8 | پذیرش: 1402/12/25 | انتشار: 1402/12/25

ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
	این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.