زبان کاوی کاربردی (JSAL)                   برگشت به فهرست مقالات | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


1- کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران ، samanefathollahzade@gmail.com
2- استادیار و هیات علمی گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران
چکیده:   (312 مشاهده)
یکی از رویکردهایی که در حوزه تحلیل گفتمان مطرح شده است نظریه کنش گفتار است. این نظریه یکی از مهم‌ترین سرفصل‌های مطالعات کاربردشناسی زبان است که با بررسی به نقش زبان در ارتباط اجتماعی می‌تواند در تحلیل متون ادبی ابزاری در خور توجه باشد. جان سرل نظریه فلسفی مطرح شده توسط استادش آستین را بسط داد و به اقتضای تعالیمی که دیده بود، مطالعات خود را معطوف به مباحث فلسفی زبان کرد، وی کنش گفتاری خود را، به پنج دسته اظهاری اعلامی، عاطفی، ترغیبی، تعهدی تقسیم نموده است. پژوهش حاضر بر آن است نامه حضرت علی(ع) به مالک اشتر را براساس کنش گفتاری سرل مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. نتایج بیانگر آن است که کنش ترغیبی در گفتار سیاسی حضرت علی به نسبت سایر کنش‌ها وجه غالب است. دستور دادن و ترغیب کردن از افعال کنش ترغیبی است، به نظر می‌رسد امام علی(ع) برای جلب توجه مالک اشتر و ترغیب او به متن نامه، همچنین همراهی با عقاید خویش بارها از چنین کنشی بهره جسته است. طبیعی است که امام برای اینکه مخاطبش را به تداوم گوش دادن تشویق نماید چنین کنشی را به کار برد. در مرتبه بعدی، کنش اظهاری در نامه های امام علی (ع) نمود بیشتری دارد؛ این کنش برای تبیین و توضیح امور مختلف به کار می‌رود. امام علی(ع) از این کنش برای بیان حوادثی که قبلاً روی داده یا برای اهدافی چون هشدار دادن بهره جسته است، زیرا هدف اصلی حضرت از نوشتن نامه روشنگری و آگاه کردن مالک اشتر بوده است. کنش عاطفی که احساسات، نگرش‌ها و ذهنیت نویسنده نسبت به وقایع رخ داده را نشان می‌دهد، درصد پایینی را در نامه های حضرت، به خود اختصاص داده و با توجه به موقعیت نامه تناسب دارد. کنش تعهدی نیز درصد پایینی را به خود اختصاص داده است به این خاطر که امام در پی انجام عملی در آینده برای مالک نیست و نامه در بردارنده تعهدی نیست. همچنین امام (ع) از کنش اعلامی نیز در پی اعلام شرایط جدیدی برای مالک است زیرا گوینده به بهره گیری از این کنش تغییرات خاصی که در جهان روی ‌می‌دهد را اعلام می‌کند، لذا از افعال مناسب این کنش که منصوب کردن، اعلام کردن، فسخ کردن، است حضرت علی (ع) استفاده کرده‌اند.
 
     
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تحلیل گفتمان
دریافت: 1403/3/18 | پذیرش: 1403/6/4

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.