استادیار گروه زبان وادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاداسلامی، همدان، ایران ، khosravi.ph@gmail.com
چکیده: (125 مشاهده)
مهمترین بخشِ تمام زبانهای جهان، فعل است(جهانی های زبان). فعل در دستگاه تطابق دستوری (تطابقِ فعل و نهاد...) جایگاهی ویژه دارد. زبان موجود زندۀ اجتماعی است که با تعدادی محدود آواها و نشانه های زبانی و قواعددستوری، تعدادی نامحدودجمله برای انتقال اطلاعات می سازد؛ زبان با حفظ کارکردِ ارتباطی خود، با تأثیر بر ساختمان آوایی-هجاییِ واژه(تغییردر کیفیت -کمیت واکه ها، همگونی_ناهمگونیِ همخوانها و إعمال کلیۀ فرایندهای آوایی) سازه های زبانی را مطابقِ اصل کم کوشی زبان، برای تسهیل تلفظ دگرگون میکند؛ این دگرگونی ها گاه ابهاماتی در شناخت درستِ اجزای سازۀ زبانی(اینجا فعل)ایجادمی کند،اما منطقی نیست که با معرفی انواع تکواژ ماضیساز(8-10عدد)در پی رفع مشکل ظاهری باشیم؛ نگارندگان معتقدند تنهایک تکواژ ماضی ساز(t/d)داریم که در اثر توالی ِهمنشینی با دیگر واجها تغییراتی یافته است. این گفتار ضمن بررسی تغییرات به علت علمی آنها می پردازد. هدف این پژوهش تعیینِ تکواژ ماضی ساز در افعالِ بظاهر سادۀ زبان فارسی و علت خلق تکواژهای ماضی سازِ متعدد و انواع ریشۀ افعال ساده است؛ به نوعی این گفتار،پاسخگوی پرسشهای زیر است: تکواژ ماضی ساز فارسی کدام است؟چرا تعدّد تکواژهای ماضی ساز توجیه علمی ندارد؟آیا با فرایندهای آوایی می توان تغییرات ریشه و ماده های ماضی را تبیین کرد؛ چنانکه نیاز به معرفی تکواژهای ماضی ساز گوناگون نباشد؟ تکواژهای ماضی سازِ زبان فارسی{ت(کُشت)، د(گسترد)، آد(ایستاد)، ید(خرید)، ِست، یست(نگرست، نگریست)، ُفت(پذیرفت)...}چگونه تبیین وتحلیل می شوند؟ساخت افعالِ موسوم به جعلی چیست؟آیا ستاک ماضی و مضارع یک فعل، مأخوذ از ریشه ای واحد است؟نتایج تحقیق که به شیوۀ توصیفی–تحلیلی و مطابقِ روش اسنادی و رویکرد به علم صرف است،نشانگر مراحلِ شگلگیری ِساختواژۀ فعل است و اینکه قواعد واج آراییِ ویژۀ دستگاه فعل،در اینجا بسیار کارا بوده است.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
پژوهشهای زبانی دریافت: 1403/8/21 | پذیرش: 1403/9/18