تبلور نمادهای تجسمی دینی در نقوش سقف نگاره‌های عامیانه مازندران؛ با تکیه بر رنگ و نور

زارعی, سمیه; اعظم زاده, محمد

doi:10.61186/jsal.6.3.135

زبان‌ کاوی کاربردی

دوره 6، شماره 3 - ( زبان کاوی کاربردی (JSAL) 1402 ) جلد 6 شماره 3 صفحات 159-135 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 10.61186/jsal.6.3.135

‎ 20.1001.1.29809304.1402.6.3.6.1

Mendeley

Zotero

RefWorks

Zarei S, Azamzadeh M. (2023). The realization of the Visual Religious Symbols in the Vernacular Ceiling Paintings Motifs of Mazandaran [In Persian]. JSAL. 6(3), 135-159. doi:10.61186/jsal.6.3.135
URL: http://jsal.ierf.ir/article-1-96-fa.html

زارعی سمیه، اعظم زاده محمد. تبلور نمادهای تجسمی دینی در نقوش سقف نگاره‌های عامیانه مازندران؛ با تکیه بر رنگ و نور زبان کاوی کاربردی 1402; 6 (3) :159-135 10.61186/jsal.6.3.135

URL: http://jsal.ierf.ir/article-1-96-fa.html

تبلور نمادهای تجسمی دینی در نقوش سقف نگاره‌های عامیانه مازندران؛ با تکیه بر رنگ و نور

سمیه زارعی¹

، محمد اعظم زاده^*

1- دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه مازندران
2- استادیار گروه صنایع‌دستی و پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه مازندران ، a.azamzadeh@yahoo.com

چکیده: (855 مشاهده)

مازندران از خاستگاه‌های شیعیان علوی و نیز دربردارنده بناهای ارزشمند ایرانی اسلامی است. سقف نگاره‌ها، گونه ای از معماری بومی و مذهبی منطقه ی شمالی مازندران می باشند که بیشتر آن، در دوره قاجار تصویرگری شده اند. نقش‌هایی که از تخیل هنرمند برخاسته، اقتباسی از کتب دینی و قرآن، زندگی اجتماعی و فرهنگ زمان خود هنرمند می باشد و به عبارتی مضامینی همچون نقوش گیاهی، حماسی و اساطیری، نقوش هندسی و نقوش مذهبی دیده می شود. رنگ به وسیله‌ی دریافت نور، توسط چشم به وجود می‌آید و در اثر تابش و انعکاس نور در مقابل چشمِ بیننده، نمایان می‌شود. همچنین، رنگ یک عنصر تجسمی است که به‌عنوان یک عنصر و یا یک نماد استعاری در هنر استفاده می‌شود. بسیاری از هنرمندان به فراخور محتوای هنرِ خود، از رنگ‌هایی متناسب با مفهومی که قرار است به وسیله‌ی اثر هنری‌شان به مخاطب انتقال دهند، استفاده می‌کنند. استفاده از رنگ دراین سقف نگاره‌ها محدود است و بسیاری از سقف نگاره‌ها به مرور زمان، کیفیت رنگ و طرح خود را از دست داده و بعضی از سقف نگاره‌ها از جمله "فولاد کلا" در شهرستان بابلسر و "آهنگر کلا" در قایمشهر رنگ‌های آنها بازسازی شده است. مقاله حاضر به چگونگی تبلور نمادهای تجسمی دینی در تکوین سقف نگاره‌های عامیانه مازندران می پردازد و هدف آن دستیابی به مضامین پیدا و پنهان این نمادها درنگاره‌ها و بررسی میزان گرایش مردم مازندران به آنها در این عصر می باشد. گمان می رود که این دو هنر با توجه به ریشه‌های محتوایی مشترک از عناصر بیانی مشترک نیز بهره ببرند. این هنرها هم سو و متاثر از یکدیگر، جلوه‌گاه مناسبی برای به تصویر کشیدن ایمان و باورهای اعتقادی و مذهبی مردم توسط هنرمندانی،اغلب مکتب ندیده و برخاسته از اجتماع هستند. در قرآن و نهج‌البلاغه رنگ‌ها، به‌صورت واژه خودرنگ و بیان مفهومی آن، بیشتر رنگ زرد، سفید، سیاه، سبز، قرمز و آبی هست وگاهی ترکیب‌بندی دورنگ، در کنار هم دیده می‌شود. از گذر نور به تاریکی و از عبور رنگ سبز به زرد، جابجایی مفهوم و تغییر در روحیات و اعمال انسان به ذهن متبادر می شود.

واژه‌های کلیدی: استان مازندران، سقف نگاره‌ها، کتب دینی، نمادهای تجسمی

متن کامل [PDF 536 kb] (812 دریافت)

نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: زبان شناسی اجتماعی
دریافت: 1401/5/10 | پذیرش: 1402/1/15 | انتشار: 1402/5/8

فهرست منابع

1. Iten, J., (2003), Color, translator: Mohammad Hossein Halimi, 7th edition, Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance. [In Persian]

2. Pazeshpour, M., Motamedi, E., (2004), Geometrical Light Science, 3th edition, Tehran: Fatemi Cultural Institute. [In Persian]

3. Hijazi, A., (2010), "The Seven Skies of the Qur'an and the Seven Colors of the Sky in All the Nahjul-Balaghe of Amir Momenan (AS)", Islamic Research Journal, Faculty of Literature and Humanities, Shahid Bahonar University, Kerman, Vol. 3, No. 5, pp. 54-85.

4. Pahlavan, H., (2007), "Psychology of Colors in Quran and Hadith", Hadith Andisheh, No. 6, pp. 122-133.

5. Jafar Nejad, S., (2001), Survey of old paintings in Takaya and Saqanfars of Mazandaran, Master's thesis, Tehran: Islamic Azad University, Central Tehran branch. [In Persian]

6. Zirak Jeddi, Somia (2013), Adaptation of visual and pictorial symbols of Ta'ziyeh in coffeehouse painting, Master's thesis, Islamic Azad University, Central Tehran branch. [In Persian]

7. Shojaei, H., (2016), Comparative symbology of colors, numbers, shapes, letters, directions, 1th edition, Tehran: Shahr Pedram Publishing House. [In Persian]

8. Shafi'i Kadkani, M., (2011), Images of Imagination in Persian Poetry, 15th edition, Tehran: Aga Publishing. [In Persian]

9. Shamisa, S., (2002), Bayan, 9th edition, Tehran: Ferdous Publications. [In Persian]

10. Fatuhi Roudmajni, M., (2010), The Rhetoric of Image, 2th Edition, Tehran: Sokhon Publications. [In Persian]

11. Qaraati, M., (1999), Tafsir Noor, 2th edition, Tehran: Cultural Center of Lessons from the Qur'an. [In Persian]

12. Motahari, M., (2018), Seiri in Nahj al-Balaghe, Tehran: Sadra Publisher. [In Persian]

13. Makarem Shirazi, N., (2008), Tafsir al-Nemone, 36th edition, Tehran: Darul Kitab al-Islamiya publisher. [In Persian]

14. Mohaddesi, J., (1986), Art in the realm of school, 1th edition, Tehran, Islamic Revolutionary Guard Corps Publications. [In Persian]

15. Marie Schimel, A., Sasek. P., (2012), "The Values of Color in Iranian Art and Literature", translator: Maryam Mirahmadi, Anjuman Quarterly, No. 12, pp. 41-58.

16. Norouzi, Z., Mokhtari, F., (2012), "Analysis of Haft Gonbad Nezami based on elements of visual arts", Persian Literature and Language Research, No. 26, pp. 52-69.

ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
	این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.